Maharashtra Forest Recruitment 2025:वन व्यवस्थापनामध्ये वनमजुर या संवर्गाची आवश्यकता व सहभाग महाराष्ट्र वन विभाग सध्या वैधानिक वनक्षेत्रासह, वनेत्तर क्षेत्रातील वने आणि वन्यजीव याचे व्यवस्थापन करीत आहे. राज्याचे ६१९०७ चौ. कि. मी. वनक्षेत्र हे राज्यातील विविध गावात व त्याच्या लगतच्या क्षेत्रात विखुरलेले आहे. सदर वनक्षेत्राच्या प्रशासकीय व्यवस्थापनासाठी ११ प्रादेशिक वृत्ते आहेत. तसेच राज्यात ४७ प्रादेशिक वनविभाग व १५ वन्यजीव विभाग असे एकूण ६२ वनविभाग आहेत. त्या अंतर्गत ३७५ प्रादेशिक परिक्षेत्रे व ९९ वन्यजीव परिक्षेत्र व २८८ सामाजिक वनीकरण परिक्षेत्र असे एकूण ७६२ परिक्षेत्र कार्यालये आहे. परिक्षेत्रांतर्गत १४८० प्रादेशिक व ३०४ वन्यजीव असे एकूण १७८४ परिमंडळ व त्याअंतर्गत ५५५९ प्रादेशिक व १०९२ वन्यजीव असे एकूण ६६५१ नियतक्षेत्र आहेत. नियतक्षेत्रात येणा-या वनक्षेत्राच्या संरक्षण व संवर्धनाची जबाबदारी ही वनरक्षकाकडे आहे. एका वनरक्षकाकडे सर्वसाधारणपणे ९ चौ. कि.मी. वनक्षेत्र ४७ चौ. कि. मी. भौगोलिक क्षेत्र येते. वरील शाखाव्यतिरिक्त वनविभागात कार्य आयोजना, संशोधन, शिक्षण, प्रशिक्षण या शाखा आहेत.
२. वनविभागात वनसंवर्धन, संरक्षण व विकासाची कामे निरनिराळ्या योजनाअंतर्गत राबविली जातात. सदर कामे ही श्रमाभिमुख असून दर वर्षी ग्रामीण व दुर्गम भागात अकुशल मजूरांमार्फत मंजूर असलेली विविध कामे ठराविक कालावधीसाठी राबविण्यात येतात. मजूरांना विविध योजनेंतर्गत मजूरीपोटी मंजूर मजुरीवराप्रमाणे उपलब्ध अनुदानातून देण्यात येते.
3. कायम (अधिसंख्य) मजुरांची पध्दत सन १९९६ पूर्वी अस्तित्वात नव्हती. तथापी वनविभाग वर्षानुवर्ष कामावरील रोजंदारी मजूरांचा प्रदीर्घ कालावधी विचारात घेऊन वनविभागामध्ये योजनांतर्गत / योजनेत्तर कामामध्ये सलग कार्यरत असलेल्या ज्या रोजंदारी मजूरांनी दि. १/११/१९९४ रोजी ५ वर्षाची सलग सेवा पूर्ण केलेली आहे अशा ८०३८ मजूरांना दिनांक १/११/१९९४ पासून अधिसंख्य पदावर कायम करणेबाबत शासनाने दिनांक ३१/१/१९९६ चे शासन निर्णयान्वये निर्णय घेतला. पाच वर्षांच्या सलग सेवेचा कालावधीची गणना करताना वनविभागातील योजनांतर्गत योजनेत्तर कामामध्ये रोजंदारी मजूरांनी प्रत्येक वर्षात कमीत कमी २४० दिवस काम केले असावे, अशी त्यामध्ये अट होती. याकरीता
रोजगार हमी योजना किंवा रोजगार हमी देणा-या तत्सम योजनेवर केलेल्या कामाचे दिवस विचारात घेण्यात येऊ नये, असेही सदर शासन निर्णयात नमुद आहे. तद्नंतर सामाजिक वनीकरण विभाग व वनविभाग यांचेकडून दिनांक १९/१०/१९९६, १६/३/१९९८, २९/१/२०००, २२/१/२००४ अन्वये पुरक शासन निर्णय निर्गमित करुन अनुक्रमे ११६४, १६१९, ६०७ व १४ `मजूरांना दिनांक १/११/१९९४ पासून नियमित करण्यात आले.
४. त्यानंतर दिनांक १/११/१९९४ ते ३०/६/२००४ दरम्यान सलग किंवा तुटक तुटकरित्या प्रतिवर्ष किमान २४० दिवस योजना / योजनेत्तर योजनेवर काम केलेल्या वनविभागातील ५०८९ व सामाजिक वनीकरण विभागातील ४५१ अशा एकूण ५५४० मजूरांना दिनांक १/६/२०१२ पासून अधिसंख्य पदावर कायम करणेबाबत शासनाने दिनांक १६/१०/२०१२ चे शासन निर्णयान्वये धोरणात्मक निर्णय घेऊन त्या प्रमाणात अधिसंख्य पदे निर्माण करणेबाबत निर्णय घेतला होता. त्यामध्ये खालील अटी व शर्ती होत्या.
(१) त्यांना पूर्वीचे वेतन व तद्‌नुषंगीक लाभ देय होणार नाही.
(२) त्यांना दि. १/६/२०१२ रोजी प्रचलित सेवानिवृत्ती वेतन व महाराष्ट्र नागरी सेवेच्या तरतूदी लागू राहतील.
(३) उपरोक्त ५०८९ रोजंदारी कामगारांना वरिष्ठता व पात्रतेचे निकष लावून कायम करण्यात यावे.
(४) पाच वर्षाच्या सेवेचा कालावधीची गणना करताना वनविभागातील योजनांतर्गत / योजनेत्तर योजनेवर रोजंदारी मजुरांनी प्रत्येक वर्षात कमीत कमी २४० दिवस काम केले असावे. याकरीता रोजगार हमी योजना किंवा रोजगार हमी देणा-या तत्सम योजनेवर केलेल्या कामाचे दिवस विचारात घेण्यात येऊ नये.
५. तद्नंतर शासन निर्णय दिनांक १६/१०/२०१२ अन्वये नियिमत करावयाचे राहून गेलेल्या ५६९ मजूरांना शासन निर्णय दिनांक १०/५/२०१८ अन्वये दिनांक १/६/२०१२ पासून अधिसंख्य पदावर कायम करण्यात आले.
६. रोजगार हमी योजनेंतर्गत काम केलेल्या मजूरांना कायम करणेबाबत शासनाने कोणताही धोरणात्मक निर्णय घेतलेला नाही. त्यामुळे रोजगार हमी योजनेंतर्गत काम केलेल्या मजूरांना शासन सेवेत कायम करण्यात आलेले नाही.
७. शासनाने दिनांक ३१/१/१९९६ व दिनांक १६/१०/२०१२ चे शासन निर्णयान्वये धोरणात्मक निर्णय घेऊन अटी व शर्ती पुर्ण करणा-या १७५५१ रोजंदारी मजूरांना अधिसंख्य पदावर सामावून घेतले. परंतू वनमजूरांची नियमित पदे निर्माण केली नाहीत. अधिसंख्य पदावर कार्यरत वनमजूर हा सेवानिवृत्त / पदोन्नत / मृत्यू झाल्यास सदर पद व्यपगत होते. अशा प्रकारें 15 पदे व्यपगत होता होता सद्यास्थितीत (दिनांक १/४/२०१४) ४५४५ अधिसंख्य मजूर कार्यरत आहेत. तसेच सदर मजूरांची पदे सुध्दा येणा-या काळात व्यपगत होऊन सदर संवर्गच संपुष्टात येणार आहे.
८. येथे असे निदर्शनास आणून देण्यात येते की, पूर्वीपासूनच वनविभागाच्या क्षेत्रीय कामकाजात मजूरांची महत्वाची भूमिका राहीली आहे. वनमजूर सर्वसाधारणपणे नियतक्षेत्र मदतनीस / क्षेत्र सहाय्यक मदतनीस, वन परिक्षेत्र कार्यालयात कामकाजाकरीता मदतनीस, रोपवाटीका मजूर, वन उद्यान मजूर, चौकीदार, तपासणी नाका मदतनीस, आगार मदतनीस, वनविश्रामगृहावर मदतनीस, टपालवाहक, संरक्षण पथक मदतनीस, बिनतारी संदेश केंद्र मदतनीस, कॅम्प ऑफिस मदतीस, निरिक्षण कुटीवर मदतनीस, अशी वेगवेगळी कामे करतात. परंतु वनविभागात दिवसेंदिवस अधिसंख्य मजूर कमी होत असून पुढील काळात सदर संवर्ग संपुष्टात येणार आहे. परंतू त्यांची गरज वनविभागास कायम भासणार आहे.
९. वनविभागात एका वनरक्षक / वनपालाचे कार्यक्षेत्र मोठे असल्याने एकट्या वनरक्षकास एवढ्या मोठ्या क्षेत्राचे संरक्षण शक्य होत नाही. एका वनरक्षकाचे मानाने त्याच्याकडे असलेले क्षेत्र जास्त असून एवढ्या क्षेत्राचे संरक्षणाची जबाबदारी त्याचेवर असल्याने ते अत्यंत दबावाखाली आहेत. तसेच वनक्षेत्रात एकट्या वनरक्षकास गस्त करणे जोखमीची बाब आहे. वनविभागात दिवसेंदिवस महिला वनरक्षक / वनपालांची संख्या वाढत आहे. त्यांनाही एकट्याने गस्त करणे अवघड काम आहे.
१०. अलीकडच्या काळात मानव-वन्यजीव संघर्षाचे घटनांमध्ये पूर्वीपेक्षा मोठ्या प्रमाणात वाढ झाल्याचे दिसून येते. अशा घटनांना आळा घालणे तसेच वन्यप्राण्यांच्या हल्ल्यांमध्ये झालेली नुकसान भरपाई संबंधितांना वेळेत अदा करणे करीता घटनास्थळाचा पंचनामा करणे व इतर अनुषंगिक दस्ताऐवज तपासणी करुन परिपूर्ण प्रकरण तयार करणे यामध्ये वनरक्षक व वनपाल यांचा बहुतांशी वेळ खर्ची जातो. त्यामुळे त्यांना त्यांची नियमित गस्त करणे तसेच संवेदनशील भागामध्ये अधिकची गस्त करणे या करीता संबंधित वनरक्षक यांना त्यांचे कर्तव्यवेळामध्ये संपूर्ण कामे करणे शक्य होत नाही. याकरीता वनमजूराची वनरक्षकासोबत सहाय्यक म्हणून आवश्यकता आहे.
११. महाराष्ट्र राज्याचे बहुतांश वनक्षेत्र हे इतर राज्यांचे सिमेला लागून आहे. अशा सिमालगत वनक्षेत्रामध्ये मोठ्या प्रमाणात वन्यजीवांची तस्करी व अवैध वनोपज वाहतुकीच्या घटना घडण्याची शक्यता नाकारता येत नाही. त्यामुळे असे वनक्षेत्र हे संवेदनशील क्षेत्रामध्ये असल्यामुळे उक्त घटनांना आळा घालणेकरीता व वनक्षेत्राचे संरक्षण करणेकरीता नियमितपणे सामुहिक गस्त करणे आवश्यक आहे. यामध्ये अशा वेळेस वनमजूर संवर्गातील कर्मचा-यांची भूमिका महत्वपूर्ण ठरते.
१२. महाराष्ट्रातील बहुतांश वनक्षेत्र हे एकसंध नसून विखुरलेले आहे. त्यामुळे अशा विखुरलेल्या भागातील वनक्षेत्राचे संरक्षण व संवर्धन करणे करिता एकाच कर्मचा-यास अडचणी उद्भवतात. सबब अशा विखुरलेल्या वनक्षेत्राचे संरक्षण व संवर्धन करणेकरीता वनमजूर संवर्गातील कर्मचारी उपलब्ध असल्यास त्याबाबत सुचारु पध्दतीने नियोजन करणे व त्याची अंमलबजावणी करणे सुलभ होईल.
१३. वनविभागावर नैसर्गिक संपत्तीचे संरक्षण व संवर्धन करण्याची जबाबदारी आहे. अशा संपतीचे संरक्षण करण्याची जबाबदारी कंत्राटी पध्दतीने मजूर नियुक्त करुन त्याच्या देणे योग्य नाही. कारण ज्या पध्दतीने नियमित शासकीय कर्मचा-यांवर जबाबदारी असते त्याप्रमाणे कंत्राटी कर्मचा-यावर जबाबदारी नाही. वनसंपत्ती ही Open Treasure असून त्याचे संरक्षणाची जबाबदारी ही नियमित नियुक्ती कर्मचा-यावर देणे आवश्यक आहे. नियमित वनमजूर हे कंत्राटीचे तुलनेत त्यांचे वर नमुद केलेलया कामाचे प्रति जास्त जबाबदार (More Accountable) असून विश्वासाहर्य आहेत.
१४. संवेदनशील भागामध्ये गस्त करणे अथवा आपले कर्तव्य बजावणे अत्यंत जोखमीचे असल्याने त्याचप्रमाणे संबंधित कर्मचा-याचे जिवितास सुध्दा जोखीम असण्याची शक्यता नाकारता येत नाही उलटपक्षी जर संबंधित कर्मचा-यास त्याचे रोजगाराची कायमस्वरुपी हमी असल्यास तो अधिक जोमाने व संपूर्ण समर्पण भावनेने आपले कर्तव्य बजावेल.
१५. वनक्षेत्रामध्ये अत्यंत मौल्यवान प्रजाती असून सागवन व खैर मोठ्या प्रमाणात उपलब्ध आहे. त्याचप्रमाणे वनविभागाचे मौल्यवान असे विस्तीर्ण वनक्षेत्र असून वाढती लोकसंख्या लक्षात घेता वनजमिनीवर अतिक्रमणाच्या घटना घडण्याची शक्यता नाकारता येत नाही. त्यामुळे अशा मौल्यवान प्रजातींचे व वनजमिनीचे संरक्षण व संवर्धन करणेकरीता कंत्राटी कर्मचारी नेमल्यास त्तो आवश्यक तेवढ्या जबाबदारीने अथवा सचोटीने आपले कर्तव्य बजावेल अथवा नाही याबाबत शंका उपस्थित करण्यास वाव आहे. त्यामुळे वनमजूर संवर्गातील नियमित कर्मचारी नियुक्ती केल्यास तो जबाबदारीने व शासकीय नियमांचे यथोचित पालन करुन आपले कर्तव्य बजावू शकतो.
१६. वरील बाबी विचारात घेता वनविभागाचे विविध कामासाठी “वनसेवक” या पदाचे खुप महत्व आहे.
१७. देशामध्ये तामिळनाडू व कर्नाटक राज्यात वनरक्षक पेक्षा निम्नश्रेणीतील एक संवर्ग (Forest Watcher) याआधीच अस्तित्वात आहे. (परिशिष्ट-१ व २)
१८. करीता वनविभागात वनरक्षक पेक्षा निम्नश्रेणीतील एक गट-ड हा नियमित संवर्ग निर्माण करणेबाबत प्रस्तावित करण्यात येत आहे. त्या संवर्गाच्या ठळक बाबी खालीलप्रमाणे प्रस्तावित करण्यात येत आहे.
(अ) सदर संवर्ग हा १००% सरळसेवेने भरण्यात येईल.
(ब) यामध्ये केवळ स्थानिक उमेदवारांना नियुक्ती देण्याची तरतूद करण्यात येईल. स्थानिक याचा अर्थ ज्या वनविभागात नियुक्ती द्यावयाची आहे त्या वनविभागातील (Division) रहिवासी असा राहील.
(क) सदर पद गट-ड मधील राहील व त्याची सातव्या वेतन आयोगात वेतनश्रेणी एस-१ (रु. १५०००-४७६००) अशी राहील.
(ड) सदर पदाचे पदनाम वनसेवक असे राहील.
(इ) सदर पदावर नियुक्तीकरीता किमान १० वी पास ही शैक्षणिक अर्हता ठेवण्यात येईल. तसेच उमेदवाराची कमाल शैक्षणिक अर्हता ही १२ वी असावी. कमाल वयोमर्यादेपेक्षा जास्त शिक्षण घेतले नसलेबाबत हमीपत्र उमेदवाराकडून लिहून घेण्यात यावे.) कमाल मर्यादा १२ वी पास न ठेवलेस उच्चशिक्षित उमेदवाराकडून जास्तीत जास्त लाभ घेतला जाऊन कमी शैक्षणिक अर्हता असणारे उमेदवारांना संधी मिळणार नाही.
(फ) वनसेवक पदावर नियुक्ती करताना वनविभागात सथा कार्यरत रोजंदारी मजूरांना वयामध्ये (५५ वर्षापर्यंत) सुट देऊन त्यांत्ता १०% आरक्षण देण्यात यावे. वनसेवक पदावर नियुक्तीसाठी आरक्षणाचा फायदा मिळणेकरीता रोजंदारी मजूर म्हणजे मजूराने प्रतिवर्ष किमान १८० दिवस तुटक तुटकरित्या किमान कोणतेही ५ वर्ष काम केले असावे अशी अट राहील. परंतू रोजंदारी मजूरांनी त्यांच्या रोजंदारी कामासंबंधी न्यायालयीन प्रकरण दाखल केले असल्यास व ते प्रलंबित असल्यास वनसेवक म्हणून नियुक्तीपूर्वी असे प्रकरण परत घेतल्यानंतरच वनसेवक म्हणून नियुक्ती देण्यात यावी.
(ग) वनरक्षक (गट-क) मधील २५% पदे ही वनसेवकांमधून पदोन्नतीने भरण्यात येतील.
१९. वनविभागात सद्यो असलेले वनमजूर हे खालीलप्रमाणे कामे करीतच आहेत. त्या आधारे वनसेवकांच्या प्रस्तावित कर्तव्य व जबाबदा-या खालीलप्रमाणे प्रस्तावित करण्यात येत आहे.
१९. वनविभागात सद्या असलेले वनमजूर हे खालीलप्रमाणे कामे करीतच आहेत. त्या आधारे वनसेवकांच्या प्रस्तावित कर्तव्य व जबाबदा-या खालीलप्रमाणे प्रस्तावित करण्यात येत आहे.
१) नियतक्षेत्र वनसेवक (वनरक्षकाचे मदतनीस) प्रत्येक नियतक्षेत्रासाठी (
वनरक्षकास सहाय्यक म्हणून काम करणे, यामध्ये नियतक्षेत्रात गस्त करुन वनाचे संरक्षण व संवर्धन करणे, वन्यजीवांचे संरक्षण करणे, वनगुन्हा नोंदविणेसाठी सहाय्य करणे / तपासात सहाय्य करणे, प्रलचित नियमाप्रमाणे वनक्षेत्राच्या सिमांची देखभाल करणे, यन वनव्यापासून संरक्षण करणे, वनोपजांचे संरक्षण करणे, रोपवनाचे कामे, JMFC / VEDC इत्यादीसंदर्भात कामे, कार्य आयोजनेचे अनुषंगाने कामे, मानव-वन्यजीव संघर्षाच्या घटना हाताळणेसाठी सहाय्य करणे व त्यामध्ये कायदा व सुव्यवस्था राखणेसाठी सहाय्य करणे, Rescue Operation ची कामात सहाय्य करणे, रोहयो अंतर्गत कामे, शासनाच्या विविध योजनेअंतर्गत येणारी कामे, या सर्व कामात वनरक्षकास सहाय्य करणे, याशिवाय वनसेवकास वरिष्ठांनी वेळोवेळी नेमून दिलेली कामे करणे
(२) परिमंडळ वनसेवक (क्षेत्र सहाय्यकाचे मदतनीस) प्रत्येक परिमंडळासाठी क्षेत्र सहाय्यकास सहाय्यक म्हणून काम करणे. यामध्ये परिमंडळात गस्त करुन बनाचे संरक्षण व संवर्धन करणे, वन्यजीवांचे संरक्षण करणे, वनगुन्हा नोंदविणेसाठी सहाय्य करणे / तपासात सहाय्य करणे, प्रलचित नियमाप्रमाणे वनक्षेत्राच्या सिमांची देखभाल करणे, वन वनव्यापासून संरक्षण करणे, वनोपजांचे संरक्षण करणे, रोपवनाचे कामे, JMFC / VEDC इत्यादीसंदर्भात कामे, कार्य आयोजनेचे अनुषंगाने कामे, मानव-वन्यजीव संघर्षाच्या घटना हाताळणेसाठी सहाय्य करणे व त्यामध्ये कायदा व सुव्यवस्था राखणेसाठी सहाय्य करणे, Rescue Operation ची कामात सहाय्य करणे, रोहयो अंतर्गत कामे, शासनाच्या विविध योजनेअंतर्गत येणारी कामे, या सर्व कामात वनपालास सहाय्य करणे. याशिवाय वनसेवकास वरिष्ठांनी वेळोवेळी नेमून दिलेली कामे करणे
(३) वन परिक्षेत्र कार्यालयीन मदतनीस वन परिक्षेत्र कार्यालयात शासनाच्या
विविध योजना व संरक्षण संवर्धनाशी निगडीत विविध कार्यालयीन कामे पार पाडण्यासाठी सहाय्यक म्हणून काम करणे. याशिवाय वन परिक्षेत्र अधिका-यासोबत गस्त करणे तसेच अतिक्रमण काढण्याच्या घटना, सॉमिल तपासणी, मानव-वन्यजीव संघर्षाच्या घटना व त्या अनुषंगाने कायदा सुव्यवस्था राखणे याकामी वन परिक्षेत्र अधिका-यांना सहाय्यक म्हणून काम करणे. तसेच वनसेवकास वन परिक्षेत्र अधिका-यानी वेळोवेळी नेमून दिलेली कामे करणे
(४) संरक्षण पथक मदतनीस वनविभागातील प्रत्येक संरक्षण पथक / फिरते पथ मध्ये मदतनीस म्हणून काम करणे. याशिवाय वन परिक्षेत्र अधिका-यासोबत ग करणे तसेच अतिक्रमण काढण्याच्या घटना, सॉमिल तपासणी, मानव-वन्यजीव संघर्षाच्या घटना व त्या अनुषंगाने कायदा सुव्यवस्था राखणे याकामी वन परिक्षेत्र अधिका-यांना सहाय्यक म्हणून काम करणे. वन परिक्षेत्र अधिकारी, संरक्षण पथक / फिरते पथक यांनी वनसेवकास वेळोवेळी नेमून दिलेली कामे करणे.
(५) शासकीय कार्यालय व इतर ठिकाणी मदतनीस वनविभागाचे प्रत्येक शासकीय कार्यालय / कार्यशाळा / आगार / वनविश्रामगृहे वनोज्ञान /जिल्हास्तरीय व उच्च पदस्थ अधिका-याचे निवासस्थान ही शासकीय मालमत्ता असल्याने त्याची देखरेख व इतर कामे करणे
(६) तपासणी नाका मदतनीस तपासणी नाक्यावर सहाय्यक म्हणून काम करणे
(७) एकीकृत रोपवाटीका (Integrated Nursery) मजूर: रोपवाटीका मजूर म्हणून काम करणे. यामध्ये रोपवाटीकेची संपूर्ण देखरेख करणे, साफसफाई करणे, पाणी देणे, बियाणे गोळा करणे, रोपवाटिकेच्या कुंपणाची किरकोळ दुरुस्तीची कामे करणे इत्यादी कामांचा समावेश राहील. याशिवाय वरिष्ठांनी रोपवाटीकेसंदर्भात वेळोवेळी नेमून दिलेली कामे करणे
(८) इतर :- वरिष्ठांनी वेळोवेळी नेमून दिलेली इतर शासकीय कामे
२०. वनविभागात सद्या अधिसंख्य मजूर किती कार्यरत आहे व अधिकच्या किती मजूरांची आवश्यकता आहे याबाबत क्षेत्रीय स्तरावरुन माहिती मागविण्यात आली होती. त्याचा वनवृत्तनिहाय व वनविभागनिहाय तपशील यासोबत जोडला आहे. (परिशिष्ट-३)
२१. प्राप्त माहितीनुसार सद्यास्थितीत ४५४५ अधिसंख्य मजूर कार्यरत आहेत. तसेच वनवृत्ताकडून प्राप्त माहितीनुसार त्यांना ८४४६ अधिकच्या मजूरांची आवश्यकता आहे. परंतू ४५४५ अधिसंख्य मजूरांची पदे वेळेनुसार निरसित होणार असल्याने वनविभागास एकूण (४५४५+८४४६) १२९९१ नियमित वनसेवक (गट-ड) पदांची आवश्यकता आहे. त्याकरीता खालीलप्रमाणे खर्च अपेक्षित आहे.
(१) एका वनसेवकाची वेतनश्रेणी: एस-१ (रु. १५०००-४७६००)
(२) मुळ वेतन: रु. १५०००/-
(३) महागाई भत्ता (४६%):- रु. ६९००/-
(४) घरमाडे भत्ता (१८% किंवा किमान ३६००/-):- रु. ३६००/-
(५) स्थानिक पुरक भत्ता रु. १०/-
(६) वाहतूक भत्ता: रु. १०००/-
(७) निवास प्रवास भत्ता (वनरक्षक) Bharti.in १५००/-
एकूण :- २८०९०
२२. अशा प्रकारे एका वनसेवकास १२ महिन्याकरीता रु. ३.३७,०८०/- इतका खर्च येणार आहे. त्यानुसार १२९९१ वनसेवकांचे पदाकरीता वर्षाचा खर्च रु. ४,३७,९०,०६,२८०/- (४३७.९० कोटी) इतका वार्षिक खर्च अपेक्षित आहे.
२३. वनविभागावर ६१९०७ चौ. कि. वनक्षेत्राच्या संरक्षणाची व संवर्धनाची जबाबदारी आहे. या नैसर्गिक मालमत्तेचे मुल्य वेतनवार होणा-या खर्चाच्या रकमेच्या कित्येक पट जास्त आहे. वनक्षेत्र वनेत्तर कामासाठी वळती करताना नक्त वर्तमान मुल्य (NPV) वसुल करण्यात येते. NPV चे सद्याचे दर हे प्रति हेक्टर रु. १५,९५.७९०/- ते १०,६९,४७०/- असे आहेत. राज्यातील एकूण वनक्षेत्रास किमान NPV ने गुणल्यास (६१९०७०० है. रु. १०,६९,४७०) रु. ६६.२०,७६,७९,२९,०००/- म्हणजेच रु. ६.६२.६७६ कोटी इतके आहे. म्हणजेच वरीलप्रमाणेवनसेवकांच्या वेतनावर होणारा खर्च हा वनक्षेत्राचे मुल्याच्या ०.०६% आहे. याचा विचार करता वेतनावर होणारा खर्च हा अत्यल्प आहे. या नैसर्गिक संपत्तीचे संरक्षण व संवर्धनाकरीता वनविभागाकडील मानव संसाधन मध्ये वाढ करणे गरजेचे आहे.
२४. वनसेवकांची वरीलप्रमाणे पदे निर्माण केल्यास खालीलप्रमाणे फायदे होणार आहेत.
(अ) मोठ्या प्रमाणात रोजगारांच्या संधी निर्माण होतील.
(ब) नियमित वनसेवक उपलब्ध झाल्याने क्षेत्रीय कर्मचा-यांचे बळकटीकरण होईल व कार्यक्षमा वाढीस येईल.
(क) वरीलप्रमाणे वनसेवकांच्या पदनिर्मितीमुळे वनसंपत्तीचे संरक्षण व संवर्धन अधिक प्रभावीपणे करता येईल.
भरती जाहिरात पाहण्यासाठी येथे क्लिक करा
सविस्तर माहिती पाहण्यासाठी येथे क्लिक करा
अधिकृत संकेतस्थळावर जाण्यासाठी येथे क्लिक करा
